Sürücüsüz Araçlar Ne Zaman Yollara Hakim Olacak?
Uzmanlar, önümüzdeki 10 yıl içerisinde tam otonom araçların yaygın bir şekilde benimseneceğini öngörüyor fakat sürücüsüz araçlar ve kara yolları arasında hala ciddi engeller var.
Gelecek geldi mi? Geçtiğimiz yüzyılın büyük bir kısmında, geleceğin dünyası betimlemelerinin çoğunda; yolcuları bir yerden başka bir yere taşıyan; kazaları önlemek, trafik sıkışıklığını azaltmak veya bitirmek için trafik kurallarına uyan ve birbirleri ile haberleşen tam otonom araçlar vardı otoyollarda.
Henüz o noktaya gelmemiş olabiliriz. Ancak araç üreticilerinin ve teknoloji firmalarının araştırma ve geliştirmeye yaptığı nispeten büyük yatırımlar sayesinde günümüzde sürücüsüz araçlar mevcut. Aslına bakılırsa, yeni araçların çoğu otonom kontrole sahip, özellikle sürücülerin olası çarpışmalardan ve istenmeyen şerit değişikliklerinden kaçınmasına yardımcı olacak şekilde tasarlanmış sistemler içermektedir.
Kontrol Seviyeleri
Otomotiv Mühendisleri Derneği (The Society of Automotive Engineers - SAE) araç otomasyonunu altı farklı seviyeye ayırmıştır.
- Seviye 0: Otomasyon Olmayan - Sürüş her yönüyle sürücü tarafından kontrol edilir.
- Seviye 1: Sürücü Asistanı - Ani fren gibi sürücüye yardımcı olmaya yönelik bir veya daha fazla "yarı otonom" sistem olabilir.
- Seviye 2: Kısmi Otomasyon - Sürücü daima kontrolü ele almaya hazır olmalıdır. Fakat direksiyonu, frenlemeyi ve hızlanmayı kontrol eden sistemler aracın yolda gitmesine olanak sağlar.
- Seviye 3: Koşullu Otomasyon - Araç yolda gidebilir ve sürücünün tek yapması gereken müdahale taleplerine yanıt vermektir.
- Seviye 4: Yüksek Otomasyon - Araç, herhangi bir insan müdahalesi olmaksızın, tek başına bir yolculuğa başlayıp tüm yolculuğu tamamlayabilir.
- Seviye 5: Tam Otomasyon - Araç yalnızca otonom bir şekilde çalışır ve manuel kontrollere sahip değildir.
Seviye 2 araçlar şu anda piyasada mevcut. Bunlar arasında en bilineni muhtemelen "Otopilot" sistemine sahip Tesla modelleri. Elektrikli araç üreticisinin tescilli otonom kontrol sistemi olan ‘Otopilot’, sürücülerin ellerini direksiyondan ve ayaklarını pedallardan çekmesine olanak sağlıyor. Bu esnada araç yolu tarayarak önünde herhangi bir şerit işaretinin, sokak tabelasının, başka bir aracın ve yayanın olup olmadığını kontrol ediyor.
Faydalar ve Endişeler
Tamamen fonksiyonel, Seviye 4 veya 5 bir otonom araç, manuel olarak kontrol edilen bir araçtan çok daha güvenli olacaktır. Çarpışmaların çok büyük çoğunluğu önlenebilirdir ve çoğunun nedeni insan hatasına bağlanabilir. Bu faktör ortadan kaldırıldığında teorik olarak bu oran azalacaktır.
Diğer faydaları arasında trafik tıkanıklığının(ve emisyonların) azalması ve ulaşıma ihtiyaç duyan ancak araç kullanamayan insanlar için erişilebilirliğin artması sayılabilir. Yolcular yolda evrak işlerini tamamlama, e-postalarını ve cep telefonu mesajlarını kontrol etme ve telefonla konuşma fırsatına sahip olacağı için sürücü verimliliği artacaktır.
Elbette bazı endişeler de söz konusudur ve bunlar genellikle yönetmelik konulu endişelerdir. Mevcut ve nispeten karmaşık mobilite sisteminde sürücüsüz araçlar yeni bir olgudur. Ve mevcut haliyle tam otonom araçların satışını ve operasyonunu düzenlemeye yönelik net bir çerçeve bulunmamaktadır.
Bu, karmaşık bir konudur. Hukuki sorumluluk, gizlilik konuları ve sigorta maliyetleri hakkında pek çok soru vardır. Bir etik ikilem de söz konusudur: Otonom bir aracın önceliği kendini mi, içindekileri mi yoksa yolunun üstündeki araç ve yayaları mı korumak olacaktır?
Endişeler bir yana, Frost & Sullivan adlı global araştırma ve danışmanlık firmasının analistleri, sürücüsüz araçların her geçen yıl daha da yaygınlaşacağına inanıyor. Tahminlerine göre, 2021'e kadar Batı Avrupa yollarında 1 milyondan fazla Seviye 4 araç olacak, bu rakam 2025'e kadar 8 milyona çıkacak ve sonrasında üretim ve satış hacimleri "hızla" artarak 2030'a kadar toplam tescilli araç sayısının küçük ancak hatırı sayılır bir bölümünü elinde bulunduracak.